Ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) επιδιώκει μέσα από πολύπλευρες και στοχευμένες δράσεις να αναδείξει την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης.
Με το τρίπτυχο Πολιτισμός, Αθλητισμός και Δημιουργική Μάθηση, ο ΟΠΑΝΔΑ, ψ υ χ α γ ω γ ε ί (με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης) τον δημότη της Αθήνας.
Διαθέτει ένα πυκνό δίκτυο από μουσεία, βιβλιοθήκες, πινακοθήκες, εκθεσιακούς χώρους, γήπεδα, κολυμβητήρια και παιδικές χαρές, σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας.
Και επειδή, όπως έχει λεχθεί, η τέχνη είναι η υπογραφή του Πολιτισμού ο ΟΠΑΝΔΑ προσφέρει υψηλού επιπέδου παραστάσεις μουσικής και θεάτρου, εικαστικές δημιουργίες και εκθέσεις, φεστιβάλ αλλά και αναβαθμισμένης ποιότητας υπηρεσίες σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους άθλησης.
Θέατρα
Το ιστορικό κτίριο της οδού Ακαδημίας, που για περισσότερα από 50 χρόνια στέγαζε την Εθνική Λυρική Σκηνή, αποτελεί πλέον το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας. Μια νέα εποχή ξεκίνησε για το θέατρο «Ολύμπια», αλλά και για ολόκληρη την πόλη. Η Αθήνα απέκτησε ξανά το δικό της δημοτικό θέατρο, το Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας».
Η αυλαία του Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας» άνοιξε ξανά με μία σειρά εκδηλώσεων, συναυλίες, παραστάσεις λυρικού θεάτρου και δράσεις για όλη την οικογένεια, με πρωταγωνιστές τα Μουσικά Σύνολα Δήμου Αθηναίων, που βρήκαν στο θέατρο τη νέα τους στέγη.
Πέραν των παραγωγών του ΟΠΑΝΔΑ, το θέατρο Ολύμπια φιλοξενεί και εξωτερικές παραγωγές, ενώ στο φουαγιέ του πρώτου ορόφου, φιλοξενείται η πρώτη μόνιμη έκθεση για τη Μαρία Κάλλας στη χώρα, με προσωπικά αντικείμενα και τεκμήρια από τη ζωή και το έργο της μεγάλης ντίβας της όπερας.
Στον Νέο Κόσμο βρίσκεται ο πολυδύναμος χώρος Πολυχώρος «Άννα & Μαρία Καλουτά», με οργανωμένη θεατρική αίθουσα που φιλοξενεί παραστάσεις, μουσικές συναυλίες και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ στον 1o όροφο του κτιρίου βρίσκεται η αίθουσα χορού «Γιάννη Φλερύ».
Το Θέατρο Κολωνού βρίσκεται σε μία ιστορική γειτονιά της Αθήνας, στον καταπράσινο λόφο του Ιππίου Κολωνού, στο οποίο ο ΟΠΑΝΔΑ διοργανώνει το Φεστιβάλ Κολωνού και δίνει κάθε Σεπτέμβριο ραντεβού με τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης για να παρακολουθήσουν μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις υψηλών προδιαγραφών με ελεύθερη είσοδο ή πολύ χαμηλό αντίτιμο.
Το Φεστιβάλ Κολωνού είναι από τις σπουδαιότερες καλλιτεχνικές διοργανώσεις του ΟΠΑΝΔΑ, γιατί στην πράξη αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός φθάνει σε κάθε γειτονιά της Αθήνας.
Μέσα στο σχολικά συγκρότημα και δίπλα στο Πολιτιστικό Κέντρο της Γκράβας βρίσκεται το Ανοιχτό θέατρο Γκράβας, το οποίο αποτελεί άλλη μία εστία πολιτισμού του ΟΠΑΝΔΑ, όπου φιλοξενούνται πολιτιστικά δρώμενα το καλοκαίρι, δίνοντας έτσι στους δημότες της ευρύτερης περιοχής ένα ζωτικό πολιτιστικό χώρο για παραστάσεις και μουσικές συναυλίες.
Μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον βρίσκεται άλλο ένα στολίδι του ΟΠΑΝΔΑ το Ανοιχτό θέατρο Γουδή. Το μαρμάρινο θέατρο φιλοξενεί κατά του καλοκαιρινούς μήνες πολιτιστικές δραστηριότητες του Δήμου μας προσφέροντας ευχάριστες δροσερές βραδιές ψυχαγωγίας. Το θέατρο δεν λειτουργεί προσωρινά.
H Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων ιδρύεται θεσμικά το 1914 με πρώτο Έφορο τον ζωγράφο Σταύρο Παπαπαναγιώτου. Από το 1923 αρχίζει σποραδικά η κατάρτιση των συλλογών, ενώ τη δεκαετία 1930-1940 εμπλουτίζεται με αγορές από τις πανελλήνιες εκθέσεις και από ιδιωτικές αίθουσες τέχνης. Μεταπολεμικά πραγματοποιούνται σημαντικές αγορές, με την υποστήριξη του Σπύρου Παπαλουκά που διετέλεσε Έφορος και Προϊστάμενος της Πινακοθήκης έως και το θάνατό του το 1957.
Οι συλλογές σήμερα περιλαμβάνουν περισσότερα από 3.100 έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και γλυπτικής, αποκτήματα προερχόμενα από αγορές αλλά και δωρεές. Η ιστορική και πνευματική ταυτότητα της συλλογής διαμορφώθηκε μέσα από την καλλιτεχνική και κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδος.
Διοργανώνει εκθέσεις με έργα από τις συλλογές της, αλλά και περιοδικές εκθέσεις ατομικές ή ομαδικές συνεργαζόμενη επίσης και με άλλους πολιτιστικούς φορείς.
Η οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης πλαισιώνει το εκθεσιακό της πρόγραμμα.
Το κτίριο της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων στο Μεταξουργείο είναι από τα παλαιότερα νεοκλασικά της Αθήνας, έργο του Δανού αρχιτέκτονα Christian Hansen. Λειτούργησε ως εργοστάσιο μεταξιού από το 1855 έως το 1875 και η παρουσία του εκεί προσέδωσε και το όνομα στην ευρύτερη περιοχή. Το 1989 περιέρχεται στο Δήμο Αθηναίων ως δωρεά και το 2006 αρχίζει η μελέτη-κατασκευή, προκειμένου το παλαιό εργοστάσιο να στεγάσει σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις και από το 2010 τα ανακαινισμένα κτίρια στην τελική τους μορφή λειτουργούν ως Πινακοθήκη.
Το κτίριο, έργο του αρχιτέκτονα Παναγιώτη Κάλκου, περατώθηκε το 1875 και λειτούργησε μέχρι το 1977 ως Βρεφοκομείο. Είναι τυπικό δείγμα της νεοκλασικής αντίληψης που επικράτησε στη δημόσια και αστική αρχιτεκτονική από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας και από το 1982 στεγάζει την Δημοτική Πινακοθήκη.
Σήμερα λειτουργεί το εργαστήρι συντήρησης και φωτογραφίας έργων τέχνης των συλλογών και παραμένει η εικαστική βιβλιοθήκη.
Μουσεία ανοιχτά για όλους, μέσα από τη γνώση, τη ψυχαγωγία, τη διάδραση και τη συμμετοχή. Βασικός άξονας του ΟΠΑΝΔΑ είναι η καλλιέργεια της εξωστρέφειας και η ανάπτυξη σταθερών σχέσεων με το κοινό, ισχυροποιώντας τη θέση των Μουσείων του στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης. Μικροί και μεγάλοι μέσα από ειδικά σχεδιασμένες δράσεις πολιτισμού συμμετέχουν στον κύκλο ζωής των μουσείων.
Το δίκτυο των μουσείων του ΟΠΑΝΔΑ περιλαμβάνει τα μουσεία: Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», Δωδεκανησιακό Σπίτι, Ψηφιακό Μουσείο Ακαδημίας Πλάτωνος, Μουσείο «Ελευθέριος Βενιζέλος», Μουσείο Λουκίας Γεωργαντή (δεν λειτουργεί προσωρινά)
Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» λειτουργεί από το 1980 και στεγάζεται στο παλιό αρχοντικό της πρώτης Ελληνίδας λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη (1895-1965) στην Πλάκα.
Στις αίθουσες του Μουσείου εκτίθενται συλλογές αντικειμένων λαϊκής τέχνης με έργα ξυλογλυπτικής, μεταλλοτεχνίας, αγγειοπλαστικής, παραδοσιακές φορεσιές, κεντήματα και χαλιά φτιαγμένα σε αργαλειούς.
Σκοπός του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» είναι η διάσωση, συντήρηση και προβολή αντικειμένων λαϊκής τέχνης και η ερμηνεία και σύνδεσή τους με τη σύγχρονη κοινωνία.
Το Ψηφιακό Μουσείο Ακαδημίας Πλάτωνος λειτουργεί σε ένα ειδικά σχεδιασμένο κτίριο που αποτελεί μέρος της έκθεσης στην περιοχή Ακαδημία Πλάτωνος και περιλαμβάνει σειρά φυσικών εκθεμάτων και πολυμεσικών εφαρμογών. Μέσω πολλαπλών επιπέδων πληροφορίας ο επισκέπτης περιηγείται τόσο στον χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, όσο και στον «κόσμο των ιδεών» του Πλάτωνα. Η περιήγηση αυτή στοχεύει στην ανάδειξη της περιοχής και του πλατωνισμού και στη δημιουργία ερεθισμάτων για συζήτηση εντός και εκτός του χώρου.
Το Μουσείο «Ελευθέριος Βενιζέλος» ιδρύθηκε το 1984 και στις 30 Μαρτίου 1986 άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Στεγάζεται σε αυτόνομο κτίριο δίπλα στο Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελευθερίας. Ο κύριος πυρήνας των συλλογών του προήλθε από το υλικό που είχαν συγκεντρώσει οι Κρητικοί Ζαχαρίας Μακατούνης και ο γιος του Αντώνιος, ο οποίος και το δώρισε στο Δήμο Αθηναίων με σκοπό την ίδρυση Μουσείου.
Οι συλλογές του μουσείου περιλαμβάνουν προσωπικά αντικείμενα του πολιτικού, τεκμήρια που σχετίζονται με ιστορικά γεγονότα , αρχεία εγγράφων και φωτογραφιών.
Το μουσείο βρίσκεται σε διαδικασία επανέκθεσης των συλλογών του σύμφωνα με τις σύγχρονες μουσειολογικές προσεγγίσεις και για το λόγο αυτό έχει ανασταλεί προσωρινά η λειτουργία του.
Το Δωδεκανησιακό Σπίτι ιδρύθηκε από τον φιλόλογο, λογοτέχνη και λαογράφο Βασίλη Μοσκόβη, ο οποίος γεννήθηκε στη Σύμη.
Στεγάζεται στην οικία του Βασίλη και της αδελφής του Ειρήνης Μοσκόβη στα Σεπόλια.
Περιλαμβάνει τη λαογραφική και εικαστική συλλογή αφιερωμένη στον πολιτισμό της Δωδεκανήσου, καθώς και την πλούσια σε τίτλους βιβλιοθήκη, έργα ζωής του Β. Μοσκόβη, έχοντας κύρια αποστολή την ανάδειξη του δωδεκανησιακού πολιτισμού.
Το Κέντρο Τεχνών στο Πάρκο Ελευθερίας εντάσσεται στο συγκρότημα των κτιρίων του πρώην ΕΑΤ ΕΣΑ .Από χώρο καταναγκασμού και καταδυνάστευσης έχει μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού, εστία ελεύθερου λόγου και δημιουργίας.
Φιλοξενεί εικαστικές εκθέσεις και δράσεις προσελκύοντα το ενδιαφέρον του φιλότεχνου κοινού. Στον καταπράσινο εξωτερικό του χώρο τα καλοκαίρια τα μουσικά σύνολα του Δήμου Αθηναίων προσφέρουν μουσικές βραδιές υψηλής ποιότητας και ψυχαγωγίας. Το Κέντρο Τεχνών αποτελεί τοπόσημο της πόλης φέροντας την ταυτότητα ενός δημόσιου Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης.
Το Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» στεγάζεται στο παλαιό πιλοποιείο του Ηλία Πουλόπουλου, το οποίο ιδρύθηκε το 1886 με την επωνυμία «Ελληνικόν Πιλοποιείον» και πρόκειται για το παλαιότερο πιλοποιείο της Αθήνας, ευρύτερα γνωστό ως «ΠΙΛ-ΠΟΥΛ». Φιλοξενεί εικαστικά και καλλιτεχνικά δρώμενα, που προάγουν την πολιτιστική δράση και την ερασιτεχνική δημιουργία. Στόχος του ΟΠΑΝΔΑ είναι να δοθεί έμφαση στο έργο καλλιτεχνικών ομάδων και μέσα από συνεργασίες με πολιτιστικούς φορείς .
Φιλοξενεί δύο μόνιμες εκθέσεις : Το Οδοιπορικό στην παλιά Αθήνα και τη Συλλογή Φιγούρας θεάτρου Σκιών της Οικογένειας Χαρίδημου
-
- Οδοιπορικό στην παλιά Αθήνα
Το «Οδοιπορικό στην παλιά Αθήνα» είναι μια μόνιμη έκθεση στο Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα και δημιουργήθηκε το 1996 σε συνεργασία με το Ελληνικό, Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), ενώ η λειτουργία του ξεκίνησε το 1998. Πρόκειται για ένα ζωντανό μουσείο, που προσπαθεί να αποτυπώσει την καθημερινή ζωή της Αθηναϊκής Πρωτεύουσας σε μια ιστορική διαδρομή από τα τέλη του 19ου αι. μέχρι τα χρόνια του Μεσοπολέμου.
-
- Συλλογή Φιγούρας Θεάτρου Σκιών «Σωτήρη Χαρίδημου»
Η Συλλογή Φιγούρας Θεάτρου Σκιών «Σωτήρη Χαρίδημου» στεγάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» και πήρε το όνομα της από την πλούσια συλλογή της γνωστής οικογένειας Καραγκιοζοπαιχτών «Χαρίδημοι», που μεσουράνησε τόσο με τις παραστάσεις, όσο και με τη λαϊκή ζωγραφική του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, από την αρχή του περασμένου αιώνα και μέχρι τη δεκαετία του ’80. Μία συλλογή που παρουσιάζει την παλιά και νεώτερη ιστορία του Καραγκιόζη, καθώς και την εξέλιξη της φιγούρας του Θεάτρου Σκιών, από το 1850 μέχρι σήμερα.
Οι βιβλιοθήκες του ΟΠΑΝΔΑ αναδιοργανώνονται προκειμένου να προσελκύσουν νέο κοινό και να ανταποκριθούν με μεγαλύτερη επάρκεια στις σύγχρονες ανάγκες.
Λειτουργού δύο βιβλιοθήκες για τα παιδιά στο «Πάρκο για το Παιδί & τον Πολιτισμό» και μία στο Σταθμό Λαρίσης.
Οι Βιβλιοθήκες του ΟΠΑΝΔΑ διαθέτουν ηλεκτρονικό κατάλογο , εμπλουτίζονται συνεχώς και είναι δανειστικές για το αναγνωστικό κοινό.
Η Κεντρική Βιβλιοθήκη στο Σταθμό Λαρίσης, ιδρύθηκε το 1835 από τον πρώτο Δήμαρχο της πόλης Ανάργυρο Πετράκη και είναι από τις παλαιότερες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, καθώς στη συλλογή της εντάσσονται οι δωρεές του Γεωργίου Χαριτάκη, Γεωργίου Βλάχου, Ηλία Τσιριμώκου, Δημητρίου Καμπούρογλου, Κων. Νικολόπουλου και Γ. & Ι. Δερβενιώτη.
Το δανειστικό τμήμα της συλλογής της περιλαμβάνει 65.000 περίπου τίτλους βιβλίων ποικίλης θεματολογίας που καλύπτουν όλους τους τομείς της γνώσης και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες αγορές.
Στη συλλογή της βιβλιοθήκης περιλαμβάνονται αρκετές σπάνιες και πρώτες εκδόσεις, εφημερίδες από το 1852, αρχείο Αθηναϊκού Τύπου από το 1862 έως το 1999, αρχείο ΦΕΚ από το 1833 έως το 2006, αρχείο περιοδικών από το 1849 με περισσότερους από 1.000 τίτλους, παλαιά ημερολόγια, καθώς και συλλογή με αθηναϊκές καρτ ποστάλ.
Η βιβλιοθήκη του Ιωάννειου Πνευματικού Κέντρου δημιουργήθηκε το 1996 και στεγάζεται στον 3ο όροφο του κτηρίου της 7ης Δημοτικής Κοινότητας. Η συλλογή της περιλαμβάνει 15.000 περίπου τίτλους βιβλίων που καλύπτουν όλους τους τομείς της γνώσης και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες αγορές. Στη συλλογή της Βιβλιοθήκης περιλαμβάνεται, επίσης, η δωρεά του Καθηγητή Α.Π.Θ. Στυλιανού Πουλόπουλου με βιβλία Φιλοσοφίας, Ιστορίας, Κοινωνιολογίας, Ψυχολογίας, Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών, καθώς και λεξικά Επιστημών στην Ελληνική, τη Γερμανική και την Γαλλική γλώσσα.
- Παιδικές Βιβλιοθήκες
Στο Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό λειτουργούν η πρωτοποριακή Βρεφική-Νηπιακή Βιβλιοθήκη, η πρώτη βιβλιοθήκη στην Ελλάδα που απευθύνεται αποκλειστικά στα πολύ μικρά παιδιά (0-5 ετών) και στις οικογένειές τους και η Παιδική-Εφηβική Βιβλιοθήκη, που απευθύνεται σε παιδιά 6-14 ετών, ενώ η Παιδική Βιβλιοθήκη στο Σταθμό Λαρίσης απευθύνεται σε παιδιά 0-14 ετών
Στη συλλογή των τριών παιδικών βιβλιοθηκών περιλαμβάνονται 13.000 περίπου ελληνικά και ξενόγλωσσα παιδικά βιβλία, καθώς και επιλεγμένα παιχνίδια.
Στα Κέντρα Δημιουργικής Μάθησης, στις επτά Δημοτικές Κοινότητες, ο ΟΠΑΝΔΑ προσφέρει ένα πολύπλευρο φάσμα προτάσεων για τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών. Τα Κέντρα Δημιουργικής Μάθησης αποτελούν ανάσες πολιτισμού και γνώσης στην καθημερινότητα των δημοτών κι έχουν καθιερωθεί ως σημεία καλλιτεχνικής έκφρασης για μικρούς και μεγάλους, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν πνευματικά τους ορίζοντές τους και να καλλιεργήσουν τις δεξιότητές τους, επιλέγοντας ανάμεσα σε μία πληθώρα προγραμμάτων δημιουργικής μάθησης, με βάση την ιδιοσυγκρασία, τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα τους.
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Ο ΟΠΑΝΔΑ προσφέρει τη δυνατότητα σε παιδιά και νέους ηλικίας να έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό και τη μουσική για να αξιοποιήσουν τον χρόνο τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναπτύξουν δεξιότητες πάνω σε νέες και καινοτόμες τεχνολογίες, δημιουργική σκέψη, οικολογική συνείδηση και καλλιτεχνική έκφραση, να έρθουν σε επαφή με τη μουσική, να εξοικειωθούν με το βιβλίο, την ανάγνωση και τη σταδιακή εδραίωση μιας φιλικής σχέσης με αυτό, να κατανοήσουν ότι το Μουσείο δεν είναι ένας ψυχρός και απόμακρος χώρος.
Στα Μουσεία, την Πινακοθήκη, τις Βιβλιοθήκες και το Κέντρο Πηλού πραγματοποιούνται μουσειοπαιδαγωγικά & εκπαιδευτικά προγράμματα, τόσο για μαθητές όλων των βαθμίδων, αλλά και για όλη την οικογένεια με στόχο την ενεργητική επικοινωνία με το κοινό και την τέλεση του κοινωνικού ρόλου των μουσείων και των πολιτιστικών δομών εν γένει. Με τα διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα των Μουσικών Συνόλων τα παιδιά έρχονται σε επαφή με όλα τα είδη της μουσικής και εξοικειώνονται με τα είδη των οργάνων.
Τα Μουσικά Σύνολα, η Συμφωνική Ορχήστρα, η Χορωδία, η Big Band, το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής και η Φιλαρμονική Ορχήστρα, βρήκαν πλέον στο θέατρο Ολύμπια τη νέα τους στέγη. Τα Μουσικά Σύνολα στην επιβλητική σκηνή του δημοτικού θεάτρου Ολύμπια συμπράττουν με καταξιωμένους και διακεκριμένους καλλιτέχνες και προφέρουν υψηλού επιπέδου μουσικές παραστάσεις. Μελωδίες από αριστουργήματα της κλασικής μουσικής, τζαζ ρυθμοί, τραγούδια μεγάλων Ελλήνων συνθετών και ερμηνείες από τις αγγελικές φωνές της Χορωδίας πλημμυρίζουν έναν, σπουδαίο για την πόλη μας, χώρο πολιτισμού με μεγάλη ιστορία.
Οι συναυλίες τους πραγματοποιούνται πέρα από το θέατρο Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο “Μαρία Κάλλας” και σε εξωτερικούς χώρους σε κάθε γωνιά της πόλης, ενώ συμμετέχουν σε φεστιβάλ και μεγάλες διοργανώσεις.
πληροφορίες
Ακαδημίας 50, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα
210-5284885 [email protected] http://www.opanda.gr/