Ξεναγήσεις στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα στις εκθέσεις «Γιάννης Φωκάς: Έργα 1985 – 2024» και «Ever Given» της Έφης Χαλιορή στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Ο Δήμος Αθηναίων, μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και σε συνεργασία με την liminal, διοργανώνει δυο ξεναγήσεις στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα στις εκθέσεις «Γιάννης Φωκάς: Έργα 1985 – 2024» και «Ever Given» της Έφης Χαλιορή, που παρουσιάζονται στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου.

• Τρίτη 17/12/2024, 17:00 – 18.30 | Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, Κτίριο Β
  Ξενάγηση στη Ε.Ν.Γ. για άτομα με ακουστική αναπηρία στην έκθεση «Γιάννης Φωκάς: Έργα 1985 – 2024», με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
• Τετάρτη 8/1/2025, 17:00 – 18.30| Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, Κτίριο Α
  Ξενάγηση στη Ε.Ν.Γ. για άτομα με ακουστική αναπηρία στην έκθεση «Ever given» της Έφης Χαλιορή, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

«Γιάννης Φωκάς: Έργα 1985 – 2024»

Η έκθεση «Γιάννης Φωκάς: Έργα 1985 – 2024», που διοργανώνει ο Δήμος Αθηναίων, μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων έως τις 5 Ιανουαρίου 2025, παρουσιάζει την εικαστική πορεία που έχει διαγράψει ο καλλιτέχνης από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η οποία τον κατατάσσει στους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής.

Η ζωγραφική του Φωκά ταλαντεύεται ανάμεσα στην ομιλία (επικοινωνία) και τη σιωπή, στην ένταση και την ηρεμία, στο ονειρικό και το πραγματικό, εντέλει ανάμεσα στην αναπαράσταση -στο αναγνωρίσιμο- και την αφαίρεση, καθότι τα έργα του δεν ήταν ποτέ παραστατικά, ούτε όμως και αμιγώς αφαιρετικά. Κατά βάθος, στο επίκεντρο της ζωγραφικής αυτής βρίσκονται ο άνθρωπος και τα ζητήματα που τον απασχολούν. Έργα όπως το Emerald Blue (2016) σχολιάζουν το οικολογικό και το μεταναστευτικό ζήτημα. Το Trophies (2015), όπου ο ζωγράφος αντιπαραθέτει στο κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή το κομμένο κεφάλι ενός αγριόχοιρου, αναφέρεται στους αποκεφαλισμούς του ISIS.

Η ζωγραφική του Φωκά δεν είναι τόσο αφηρημένη όσο δείχνει. Παρότι συγκαταλέγεται στους αφαιρετικούς ζωγράφους, δεν έκοψε ποτέ τους δεσμούς με την πραγματικότητα. Τα έργα που φτιάχνει τη δεκαετία του ’80 μεταφέρουν την αίσθηση των τοίχων, τα ίχνη των γκραφίτι, αυτό που συμβαίνει στην πόλη. Είναι η εποχή που ο ζωγράφος ζει σχεδόν μόνιμα στο Παρίσι και φωτογραφίζει ανελλιπώς τους αφηγηματικούς τοίχους της Πόλης του Φωτός. Κολλημένα χαρτιά, κολλάζ, γάζες, σπρέι, γραφές, σχισίματα, γδαρσίματα, ύλες που κολλάει και μετά ξεκολλάει, συνθέτουν τη φυσιογνωμία αυτών των χειρονομιακών έργων. Είναι η εποχή που δουλεύει πολύ με τα χέρια, ζωγραφίζοντας με τα δάχτυλα, πλάθοντας στον μουσαμά μικρές εκρήξεις. Ο πίνακας, συνήθως μεγάλων διαστάσεων, δεν έχει μια καθορισμένη θέση ή φορά: άλλοτε τον βάζει κάθετα κι άλλοτε οριζόντια, παίζοντας έτσι με τη γωνία θέασης. Αλλά το βασικό γνώρισμα αυτής της ζωγραφικής είναι η πολλαπλότητά της, το γεγονός ότι μέσα σε έναν πίνακα υπάρχουν πολλοί άλλοι. Αυτή η ιδιότητα -πολλοί πίνακες σε έναν- σου αποκαλύπτεται όταν απομονώσεις με το μάτι ή με την κάμερα λεπτομέρειες έργων του. Γενικά, ο ζωγράφος παίζει άλλοτε με το γήινο και άλλοτε με το ουράνιο, ενίοτε συνδυάζοντας και τα δύο. Το βέβαιο είναι πως ο άγριος εξπρεσιονισμός των έργων του της δεκαετίας του 1980 με την πάροδο των χρόνων εξημερώθηκε, έγινε πιο ήπιος, πιο στοχαστικός. Αλλά ο απώτερος στόχος του καλλιτέχνη παρέμεινε ο ίδιος: η επίμονη εξέταση του προβλήματος που λέγεται «ζωγραφική», η ανάλυση της εικόνας, της δομής, της επιφάνειας και της σύνθεσης.

Αν η ζωγραφική έχει δέρμα -όπως υποστηρίζει ο Τεριάντ-, τότε η ζωγραφική του Φωκά λειτουργεί σαν δεύτερο δέρμα. Είναι μια ζωγραφική που λαμβάνει υπόψη της την πρωτοπορία και ενδύεται τους τολμηρούς πειραματισμούς των μοντερνιστών και των μεταμοντερνιστών. Ο Φωκάς κλήθηκε να δημιουργήσει -να επέμβει χειρουργικά, με ανάγκη ανασύστασης και με μια σοβαρή πρόταση ανάπλασης- πάνω στο διαρρηγμένο δέρμα της ζωγραφικής, δεν φοβήθηκε να επωμιστεί το βάρος της κληρονομιάς των θρυλικών προκατόχων του και, το σημαντικότερο, κατάφερε να δώσει ευφάνταστες λύσεις στο αέναο ζωγραφικό «πρόβλημα».

Ο Γιάννης Φωκάς σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1973-78) στα εργαστήρια του Γιάννη Μόραλη και του Δημοσθένη Κοκκινίδη, και σκηνογραφία με τον Βασίλη Βασιλειάδη. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού (1979-83) στο εργαστήριο του Jacques Lagrange. Την περίοδο 1995-2018 διετέλεσε καθηγητής του Δʹ Εργαστηρίου Ζωγραφικής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 25 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πλήθος ομαδικών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του βρίσκονται σε μουσεία, πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Διάρκεια έκθεσης: έως 5 Ιανουαρίου 2025
Ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τρίτη-Σάββατο 11:00-19:00, Κυριακή 10:00-16:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

«Ever Given» της Έφης Χαλιορή

Στη νέα ατομική έκθεση της Έφης Χαλιορή με τίτλο «Ever Given», που παρουσιάζει ο Δήμος Αθηναίων, μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων έως τις 12 Ιανουαρίου 2025, εικόνες λιμανιών και λατομείων συνυπάρχουν αρμονικά προσκαλώντας τον θεατή να ξεδιπλώσει το νήμα που τις συνδέει. Τόσο στα λατομεία όσο και στα λιμάνια η ανθρώπινη απουσία δηλώνεται εμφατικά. Μέσα στη βιομηχανική κλίμακα αυτών των χώρων οι ακατοίκητες φωτογραφίες της μοιάζουν με ένα ανόθευτο τοπίο που γοητεύει με τις αντιθέσεις του. Οι δύο θεματικές καταλήγουν σε μία εικόνα που προβάλλεται μόνη, μεγεθυμένη σε σκοτεινή αίθουσα: μια εικόνα στατική, που όμως σφύζει από ζωή και ανθρώπινη παρουσία και, όπως σε όλες τις εικόνες της έκθεσης, η ερμηνεία παραμένει ανοιχτή.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των φωτογραφιών της Χαλιορή είναι η ελάχιστη επεμβατικότητα, στην επεξεργασία της εικόνας αλλά και στην καταγραφή της, σε αυτό που βλέπει η ίδια μέσα από τον φακό. Η παρουσία της φωτογράφου είναι διακριτική, θέλει μάλλον να περνάει απαρατήρητη και τα καταφέρνει. Το βλέμμα της, αν και διερευνητικό, δεν επιβάλλεται στην εικόνα· είναι απαλό, ανεπαίσθητο, χαϊδεύει το τοπίο και τις ανάγλυφες επιφάνειες που το συνθέτουν. Οι φωτογραφίες της δεν έχουν τίποτε το προσποιητό ή επιτηδευμένο. Έχεις την εντύπωση ότι η φωτογράφος σχεδόν εξαφανίζεται, με αποτέλεσμα οι εικόνες της να γίνονται αβίαστα κτήμα σου, μέρος του οπτικού σου πεδίου, της μνήμης και των αναφορών σου.

Με ή χωρίς ανθρώπους, δεν χωρεί αμφιβολία πως οι εικόνες της Χαλιορή είναι άχρονες. Μόνο τα ονόματα των πλοίων, όπως του δεξαμενόπλοιου “Leonora Victory” και του επιβλητικού φορτηγού “Ever Given”, που δίνει στην έκθεση τον τίτλο της, μας επαναφέρουν στο παρόν και μας υπενθυμίζουν ότι αυτό που βλέπουμε σε αυτές τις φωτογραφίες είναι αυτό που ζούμε και συχνά δεν το συνειδητοποιούμε: μια παγκοσμιοποιημένη συνθήκη ανταλλαγής αγαθών μέσω του εμπορίου. Η Χαλιορή παρουσιάζει αυτόν τον κόσμο της έντονης εμπορικής συναλλαγής σε ακινησία: αραγμένα ποντοπόρα πλοία, στοιβαγμένα κοντέινερ, μεγάλα κομμάτια ακατέργαστου μαρμάρου πριν μεταφερθούν στην Κίνα για να μετατραπούν σε μπανιέρες και νιπτήρες. Το βλέμμα της εστιάζει σε λεπτομέρειες, σε ρωγμές, στις υφές των μαρμάρων και των πλοίων, αναδεικνύοντας την υλική τους διάσταση.

Σταδιακά ξεκλειδώνει ο θεατής τη σύνδεση ανάμεσα στα λατομεία και στα λιμάνια, αλλά και τον λόγο συνύπαρξης των φωτογραφιών στον εκθεσιακό χώρο: Η μεταφορά και το διαμετακομιστικό εμπόριο, δηλαδή η οικονομία και η εργασία ως κοινά σημεία. Ένα κοντέινερ που μπορεί να μεταφέρει μάρμαρα αλλά και πρόσφυγες, φορτία άψυχα αλλά και έμψυχα. Η επικινδυνότητα, ο θάνατος που καραδοκεί, η αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και των ανθρώπων, η ανεξέλεγκτη καπιταλιστική ανάπτυξη, η άγρια ομορφιά και το δέος που προκαλούν αυτοί οι ανδροκρατούμενοι χώροι αποτελούν επίσης συνδετικούς κρίκους. Η βαρύτητα-στασιμότητα του λατομείου (γη) και η ρευστότητα-κινητικότητα του λιμανιού (νερό) είναι δύο αντιθετικά γνωρίσματα, που όμως εδώ λειτουργούν συμπληρωματικά. Αλλά το πιο ενδιαφέρον κοινό στοιχείο, η κρυφή τους συγγένεια, είναι ότι έχουμε να κάνουμε με ετεροτοπίες.

Η Έφη Χαλιορή είναι καλλιτέχνιδα με έδρα στην Αθήνα. Έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκθέσεις σε γκαλερί και κέντρα τέχνης διεθνώς: Shanghai Museum, Κίνα· The National Art Center, Τόκιο, Ιαπωνία· Salon d’Automne, Παρίσι, Γαλλία· Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά. Το έργο της πραγματεύεται τη φθαρτή φύση τόσο της ανθρώπινης ζωής όσο και του πλανήτη μέσα από τη δική της γεωγραφική θέση και εμπειρία. Η απλότητα, ο μινιμαλισμός και η αφαίρεση είναι βασικά στοιχεία στο συνολικό της έργο. Μέσα από επίμονη παρατήρηση, μεταφέρει μια συμπυκνωμένη εμπειρία του αντικειμένου της και όχι απλά αισθητική τεκμηρίωση.

www.efihaliori.com
www.instagram.com/efihaliori/?hl=en

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Διάρκεια έκθεσης: έως 12 Ιανουαρίου 2025
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 11:00 – 19:00, Κυριακή 10:00 – 16:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων:
Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή, Μεταξουργείο
Πληροφορίες: 210 5202420